مورفودینامیک ساحلی و نقش آن در تحوّل سدهای ساحلی دلتای رود جگین

چکیده سواحل محلِّ تلاقی محیط‎های آبی و خشکی بوده و از این دو تأثیر می‎پذیرند. متغیّر‎های گوناگونی مانند ویژگی‎های زمین‎شناسی، اقلیمی، زیستی و حرکات آب دریا، عوامل شکل‎زای اصلی به‎شمار آمده و لندفرم‎های گوناگونی را ایجاد می‎کنند. در این پژوهش، فرایندهای هیدرودینامیکی خشکی و دریایی تأثیرگذار در پیدایش لندفرم‎های خطّ ساحلی قاعده‎ی دلتای رودخانه‎ی جگین، در شرق بندرگاه جاسک مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی دقیق‎تر نیز، روی فرایند‎های تشکیل و تحوّل سدهای ساحلی این دلتا تأکید شده است. تصاویر ماهواره‎ی لندست، نقشه‎ها و نرم‎افزار‎ها، ابزارهای اصلی پژوهش را تشکیل داده‎اند. تصاویر ماهواره‎ای در نرم‎افزار envi تحلیل شده و همچنین برای تلفیق داده‎ها و تحلیل مقایسه‎ای آنها، نقشه‎ها و داده‎ها در نرم‎افزارهای arc gis و freehand ترسیم و تطبیق داده شده‎اند. روش کار، مقایسه‎ی تغییرات سدهای ساحلی در یک دوره‎ی 33 ساله به‎وسیله‎ی تصاویر ماهواره‎ای و عکس‎های هوایی با استفاده از نرم‎افزار‎های مذکور و نیز کنترل میدانی بوده است. هدف اصلی، تعیین میزان تغییرات در بازه‎ی زمانی یاد شده و بررسی نقش عوامل هیدرودینامیک دریا و خشکی در روند این تغییرات بوده است. نتایج نشان می‎دهند که حجم چشمگیری از رسوب‎های وارد شده توسّط رودخانه‎ی جگین به محدوده‎ی خطّ ساحلی، تحت تأثیر امواج غالب جنوب‎شرقی، در امتداد خطّ ساحلی به‎سمت غرب توزیع شده و تحت تأثیر آن سدهای ساحلی و تالاب‎های جزرومدّی شکل گرفته‎اند. مقایسه‎ی زمانی تغییرات نشان می‎دهد که سدهای ساحلی در بخش شرقی دلتا حجیم‎تر بوده و تغییرات وسعت و ابعاد آنها، در درجه‎ی اوّل تابع تغییر مسیر دوره‎ای رودخانه‎ی جگین در سطح دلتا و سپس راستای امواج غالب است. بیشترین میزان تغییرات طیّ دوره‎ی زمانی مورد مطالعه، مربوط به سد‎های ساحلی بخش شرقی دلتاست که دامنه آن گاهی به بیش از 400 متر می‎رسد.